Inhoudelijk kader

Zorg als menselijke activiteit - Hannah Arendt

Filosoof Hannah Arendt toont ons dat zorg meer is dan een functie, het is een fundamentele menselijke activiteit. Ze onderscheidt drie vormen van handelen:

1. Arbeid: dagelijkse zorg voor basisbehoeften, zoals koken, schoonmaken en medische hulp. Deze taken zijn essentieel en terugkerend.
2. Werk: het opbouwen van structuren zoals ziekenhuizen, zorgbeleid en sociale zekerheid. Dit bepaalt de organisatie van zorg op lange termijn.
3. Actie: het vermogen om samen te denken en de samenleving te veranderen. Zorg is meer dan een dienst; het geeft betekenis aan samenleven.

Arendt stelt dat zorg geen routine of systeem is, maar vraagt om reflectie en dialoog. Echte zorg gaat verder dan efficiëntie: het draait om ontmoeting, vernieuwing en vrijheid.

Zorg als gedeelde verantwoordelijkheid – Joan Tronto

Wie zorgt er? Wie beslist hoe zorg wordt verdeeld? Zorg is geen privézaak, maar een gedeelde verantwoordelijkheid van de hele samenleving.

Tronto onderscheidt vijf fasen van zorg:

1. Opmerken: niet alle zorgnoden worden vanzelf gezien of erkend.
2. Verantwoordelijkheid nemen: zorg mag niet afhangen van goedbedoelde initiatieven of willekeur; ze moet structureel ingebed zijn.
3. Zorg verlenen: het bieden van medische hulp, ondersteuning, of een luisterend oor. 
4. Zorg ontvangen: zorg werkt pas als ze zinvol en passend aanvoelt voor de ontvanger.
5. Zorg organiseren: het grotere plaatje. Hoe verdelen we zorg eerlijk? Wie draagt de lasten? Hoe garanderen we zorg voor iedereen?

Tronto toont aan dat zorg niet vanzelf eerlijk verdeeld is. Vaak dragen vrouwen, minderheden en sociaal kwetsbare groepen een veel zwaardere zorglast.

Als we zorg echt centraal willen stellen, moeten we niet alleen kijken naar hoe zorg wordt verleend, maar ook naar wie zorg draagt en onder welke omstandigheden.

Zorg als principe voor de hele samenleving – The Care Manifesto

Volgens The Care Collective is zorg geen individuele verantwoordelijkheid, maar een collectieve opdracht. Toch wordt ze vaak uitbesteed aan markten, ondergewaardeerde werknemers of vrijwilligers.

Een sleutelconcept in hun denken is promiscuous care: zorg mag niet beperkt blijven tot familie of naasten, maar moet breder gaan. Iedereen heeft recht op zorg, ongeacht achtergrond of status. Dit vraagt om sterke publieke voorzieningen en bredere zorgrelaties.

Ze waarschuwen voor een cultuur van zorgverzuim, waarin zelfredzaamheid centraal staat en zorg onzichtbaar wordt. In plaats daarvan pleiten ze voor een samenleving waarin zorg de basis vormt van economie en samenleven. 

Meer weten over de drie visies? Lees de uitgebreidere brochure.